De aanleiding van een hbo scriptie: hoe zorg je voor een goed begin?

Natuurlijk weet jij waarom je onderzoek doet. Het onderwerp is interessant. De organisatie is enthousiast. En zo niet: met dit onderzoek haal jij je hbo-diploma. Dat is duidelijk. Dat je bezig bent met het (her)schrijven van de inleiding en denkt: alle informatie staat er wel in, maar ‘is dit nou wat er in moet staan?’. Vooral die eerste pagina, wat is nou de aanleiding van je onderzoek? Herkenbaar? Graag geven je in deze blog wat aanwijzingen voor het schrijven van een aanleiding van een hbo scriptie.

De start van je onderzoek

Het eerste hoofdstuk van de scriptie is de inleiding. De inleiding begint met de aanleiding van het onderzoek (en eindigt met je hoofd- en deelvragen). De eerste paragraaf, de aanleiding, vormt dus het startpunt.

In de aanleiding geef je antwoord op de vraag: waarom is het belangrijk dat er hier nu onderzoek naar gedaan wordt?

Helaas wordt de aanleiding van een hbo scriptie wel eens vergeten of een beetje ‘weggemoffeld’, omdat het soms lastig is er precies de vinger op te leggen. De moeilijkheid bij de aanleiding kan zijn dat je deze niet zelf gevonden of ontdekt hebt. Als student ga je stage lopen, je krijgt een opdracht en daar gaat je scriptie over. Hoe bepaal je dan wat de aanleiding is van je onderzoek? In dit geval betekent aanleiding; de reden dat het onderzoek nodig en relevant is. Waarom dit onderzoek? En waarom nu?

Vaak ontstaat de aanleiding vanuit een probleem, een wens of een gebeurtenis. De aanleiding is de reden dat jij de opdracht tot onderzoek krijgt. Het is dus handig om na te vragen bij je opdrachtgever wat volgens hen de aanleiding is van het onderzoek. Je kunt ook zelf de aanleiding aandragen, bijv. als je interesse hebt in een bepaald onderwerp of een probleem of een gat in de markt hebt ontdekt.

Alternatief kan het ook zijn dat er een maatregel of programma geïmplementeerd is, waarvan de opdrachtgever graag wil weten of het effect heeft gehad. Daarnaast kunnen er gebeurtenissen zijn, zoals politieke verkiezingen of economische problemen, die een trigger zijn voor allerlei soorten onderzoek.

De aanleiding zou in principe één zin kunnen zijn. Uiteraard heeft het wel meer achtergrond en toelichting nodig. Zorg dat je in elk geval de volgende elementen behandelt: Waarom is het belangrijk dat er hier nu onderzoek naar gedaan wordt?

Je aanleiding van je scriptie kan om deze redenen belangrijk zijn:

• het levert een bijdrage aan een maatschappelijk probleem
• het vergroot de wetenschappelijke kennis op jouw vakgebied
• het levert de opdrachtgever informatie op waarmee hij de organisatie beter kan laten functioneren

In veel hbo-scripties moet je daarom in een apart tussenkopje ‘de relevantie van het onderzoek’ duidelijk maken. Heb je in de aanleiding van een hbo scriptie al scherp neergezet waarom jouw onderzoek belangrijk is, dan kun je dat bij ‘relevantie van het onderzoek’ gemakkelijk uitwerken.

Relatie tussen je scriptie onderwerp en actualiteit

Je aanleiding wordt een stuk leuker en leesbaarder als je de relatie kunt leggen tussen jouw onderzoek en de actualiteit. Je kunt bijvoorbeeld starten met een opvallende bevinding uit recente literatuur. Of een bericht uit de krant gebruiken. Minder pakkend, maar ook goed, is het noemen van een wetswijziging. Kun je niets actueels vinden? Draai het dan om en laat zien dat iets al jaren een groot probleem is. Ook dat roept bij de lezer het gevoel op: het is goed dat daar nu wat aan gedaan wordt.

Onderbouw waarom er onderzoek nodig is

Om de brug te maken naar je hoofd- en deelvragen aan het einde van het hoofdstuk moet je niet alleen aangeven dat er nu een belangrijk probleem moet worden opgelost, maar ook dat onderzoek nodig is om dat probleem op te lossen. Je bent snel klaar als je schrijft: “er is weinig onderzoek naar gedaan, dus dat ga ik doen.” Dat kan zo zijn, maar bij een scriptie moet je altijd zaken onderbouwen…

• Tip 1: Je aanleiding wordt nog sterker als je naar bronnen verwijst die aangeven dat op jouw onderzoeksgebied nog weinig onderzoek is gedaan of dat bepaalde zaken nog onduidelijk of tegenstrijdig zijn.
• Tip 2: Ook vanuit de opdrachtgever kun je betogen dat onderzoek nodig is. Vaak signaleert de opdrachtgever wel een probleem, maar weet hij niet (zeker) wat de oorzaak ervan is en hoe het opgelost kan worden.
• Tip 3 (tot slot: van groot naar klein) Het makkelijkste is om in je aanleiding van groot naar klein te werken. Je start bijvoorbeeld op het niveau van de maatschappij. Daarna ga je in op de specifieke literatuur en je sluit af met de organisatie. Dat laatste is extra handig, want dan heb je gelijk een mooi bruggetje naar de volgende paragraaf waarin je het probleem van de organisatie uit gaat diepen.

Voorbeeld van een aanleiding hbo scriptie:

Stel je voor dat je bij een welzijnsorganisatie onderzoek doet naar de begeleiding van licht verstandelijk beperkte cliënten met schuldenproblematiek. Hoe zou je dan je aanleiding kunnen beginnen? Een kort voorbeeld.

Sinds de invoering van de Wmo van 1 januari 2015 zijn gemeentes verantwoordelijk geworden voor de schuldhulpverlening aan alle inwoners (Rijksoverheid, 2014). Onderzoeken van Divosa (2017) en het Nibud (2017) laten zien dat het aantal huishoudens met problematische schulden is toegenomen sinds de gemeenten verantwoordelijk zijn voor de schuldhulpverlening. Uit onderzoek van Westhof, De Ruig en Kerckhaert (2015) blijkt dat kwetsbare groepen in de maatschappij, waaronder licht verstandelijk beperkten en mensen met psychische problemen, vier keer zo vaak in de schulden terecht komen. Ook organisatie Welzijn+ ziet het aantal cliënten met schuldenproblematiek toenemen. Uit gesprekken met medewerkers komt naar voren dat zij niet altijd goed weten hoe zij deze cliënten kunnen ondersteunen. Wel merken medewerkers dat cliënten veel stress ervaren en regelmatig hun geldzorgen met hen willen bespreken. Welzijn+ wil ervoor zorgen dat cliënten op alle leefgebieden volwaardig deel kunnen nemen aan de maatschappij. Om cliënten adequaat te kunnen ondersteunen wil de organisatie daarom onderzoek laten doen naar de wijze waarop zij cliënten met (dreigende) schuldenproblematiek beter kan begeleiden.

Twijfel je toch nog of de aanleiding van je onderzoek wel goed uit de verf komt? Kies voor onze scriptiehulp en weet dat je op de juiste weg zit!